Chronic autoimmune thyroiditis is one of the most frequent thyroid disorders.
It's an autoimmune disease. Affected immune system makes autoantibodies against the structures of thyroid gland.
Antibodies are normally made by immune system to fight foreign substances such as virus, bacteria, toxins, etc.
The result of thyroid autoantibodies attack is destruction of thyroid cells, thyroid hormones deficiency and concomitant state of hypothyroidism. ჰიპოთირეოიდული მდგომარეობა.
Chronic autoimmune thyroiditis has its synonyms such as Hashimoto's thyroiditis (in honour of Japanese doctor who described this disease first) or chronic lymphocytic thyroiditis. ასევე მოიხსენიება სხვა სახელწოდებებითაც, როგორც ჰაშიმოტოს თირეოიდიტი (დაავადება პირველად აღწერა იაპონელმა ექიმმა ფარაკუ ჰაშიმოტომ 1912 წელს გერმანიაში) ან ქრონიკული ლიმფოციტური თირეოიდიტი.
PREVALENCE
According to statistics, this disease is more frequent in woman.
Every 0,8 person from 1000 are affected yearly.
And this statistic for woman is 3,5 from 1000 yearly.
The frequency of disease is increasing with age.
CAUSES
The exact causes of autoimmunity is not fully clear.
If summarise the statements, the role of genetic in disease development is approximately 79%, and the remnant 21% can be the influence of gonadal hormones and provocative environmental factors such can be viral infections, stress, radiation an so on.
Autoantibodies are made against different structural components of the thyroid gland.
Thyroid peroxidase autoantibodies and/or thyroglobulin autoantibodies are elevated most often. თირეოპეროქსიდაზას საწინააღმდეგო ანტისხეულები (Anti-TPO) და თირეოგლობულინის საწინააღმდეგო ანტისხეულები (Anti-TG).
In more rare cases there is clinical features of autoimmunity but non of the autoantibodies are detected by laboratory. In these cases other unknown autoantibodies may be presented.
It's curious that the level of thyroid autoantibodies are in positive relationship with the severity of disease.
MANIFESTATION
Clinical manifestation of Hashimoto's thyroiditis can be different.
Case 1:
Very often we meet the situation when laboratory tests for thyroid autoantibodies are positive, but the thyroid gland functions properly and its hormones are in a normal range.
When the thyroid function is normal, it's called as euthyroid state. ეუთირეოიდულს ვუწოდებთ.
We can never tell how long can euthyroid state last when autoantibodies levels are high.
ასეთ დროს ვამბობთ, რომ გაზრდილია ჰიპოთირეოზის We just can tell that in a such situations the risks of hypothyroidism is increased.
On the thyroid ultrasound we already see the parenchymal heterogeneity.
Case 2:
If the action of thyroid autoantibodies is more aggressive and the damage of thyroid cells is severe, at the presence stage of disease the hyperthyroid state can be detected. It accounts 5% of all cases of Hashimoto's thyroiditis.
This happens due to destroyed thyroid hormone storages and releasing them to blood circulation.
This stage of disease is called hashitoxicosis and it can last for 1-2 months.
There is an active inflammation processes in thyroid gland at this time and this can cause the enlargement of the gland.
When the thyroid cells are damaged enough to cause hormones deficiency, the hypothyroid state occurs which can be in a subclinical or clinical form.
Subclinical hypothyroidism is characterised by laboratory results of high TSH and normal FT4 levels.
Clinical hypothyroidism means high TSH and low FT4 levels.
Most often the manifestation of autoimmune thyroiditis coincides to hypothyroid phase.
ULTRASOUND IMAGE
ჰაშიმოტოს თირეოიდიტის რადიოლოგიური გამოვლინებაც ასევე მრავალფეროვანია და დამოკიდებულია დაავადების სტადიაზე და პროცესის სიმწვავეზე.
ამ დიაგნოზის ქვეშ ფარისებრი ჯირკვლის დახასიათება უმეტესად ასეთია: ორგანოს სტრუქტურა არაერთგვაროვანია, შეიძლება აღინიშნებოდეს ღრუბლისებრი შენება, ასევე კვანძოვანი წარმონაქმნები, როგორც მცირე, ისე დიდი ზომის, რომელბიც იშვიათადაა ცისტური, ანუ სითხოვანი შემცველობით. სისხლმომარაგება ჯირკვალში გაზრდილია.
რაც შეეხება ჯირკვლის ზომას, საწყის ეტაპზე შეიძლება დაფიქსირდეს ზომაში გაზრდილი ჯირკვალი, ხოლო მოგვიანებით, პროცესის ქრონიკულად მიმდინარეობის ფონზე პირიქით, შემცირდეს და ატროფიული გახდეს.
ზოგჯერ კისრის მიდამოში ფიქსირდება ე.წ. რეაქტიული ხილული ლიმფური კვანძები ნორმალური სტრუქრურით, რაც ფარისებრ ჯირკვალში აუტოანტისხეულებით გამოწვეულ ანთებით პროცესზე რეაქციით შეიძლება აიხსნას.
სიმპტომები
დაავადება პროგრესირებს ძალიან ნელა, უმეტესად წლების განმავლობაში. სიმპტომური გამოვლინება კი იწყება მხოლოდ მაშინ, როცა ორგანიზმში უკვე ჰორმონების დეფიციტი იქმნება.
სიმპტომები როგორც სუბკლინიკური, ისე კლინიკური ჰიპოთირეოზის შემთხვევაში შეიძლება მოიცავდეს შემდეგს:
- კანის მხრივ; სიმშრალე, აქერცვლა, მუკოზური შეშუპება, სიფერმკრთალე
- თმა: ზრდის შენელება, გაძლიერებული ცვენა, მტვრევადი, გაყოფილი ბოლოები. შესაძლებელია ბუდობრივი ან დიფუზური ალოპეცია
- გულის რითმის შემცირება – ბრადიკარდია, ზოგად სისუსტესთან და კუნთოვანი ძალის დაქვეითებასთან ერთად.
- ყაბზობა (შეკრულობა) და წონაში მატება ან კლების გართულება.
- სიცივის აუტანლობა
- ენერგიის დაქვეითება, ძილიანობა
- დეპრესია
- სახსრების და კუნთების ტკივილი
- სმენის დარღვევები
- მეხსიერების დაქვეითება
- ჭარბი მენსტრუალური სისხლდენა.
თანმხლები მდგომარეობები, რომელიც შეიძლება გამოიწვიოს ჰაშიმოტოს თირეოიდიტმა და ჰიპოთირეოზმა, არის:
- პროლაქტინის დონის მატება
- increase of cholesterol level
- ანემია.
დიაგნოსტიკა
ქრონიკული აუტოიმუნური თირეოიდიტის სადიაგნოსტიკოდ ტარდება:
იმუნოლოგიური კვლევა – სპეციფიური აუანტისხეულების აღმოსაჩენად: Anti-TPO, Anti-TG.
ჰორმონული კვლევა – ფარისებრი ჯირკვლის ფუნქციური მდგომარეობის შესაფასებლად: TSH, FT4.
ინსტრუმენტული კვლევა – ფარისებრი ჯირკვლის სტრუქტურის, ზომის შესაფასებლად და კეროვანი დაზიანების აღმოსაჩენად: ულტრასონოგრაფია (ექოსკოპია).
ამ მაჩვენებლების ანამნეზთან ( ეს არის ავადმყოფობის განვითარების ისტორია, შედგენილი ექიმის მიერ პაციენტის ჩვენებათა მიხედვით) შეჯერების შედეგად დგინდება დიაგნოზი და ირჩევა სათანადო მკურნალობის და/ან მონიტორინგის გეგმა.
მკურნალობა
მკურნალობის სტრატეგიის შემუშავება სხვადასხვა ფაქტორზეა დამოკიდებული.
თუ სახეზე გვაქვს ფარისებრი ჯირკვლის ფუნქციური უკმარისობა (ჰიპოთირეოზი), ეუთირეოიდული მდგომარეობის აღსადგენად ინიშნება ჩანაცვლებითი მკურნალობა თიროქსინის პრეპარატებით, რაც დაავადების ქრონიკული ხასიათიდან გამომდინარე მთელი ცხოვრების მანძილზე უნდა გაგრძელდეს.
მკურნალობა, რომელიც შეამცირებს ანტისხეულების რაოდენობას, ან დაიცავს ფარისებრ ჯირკვალს მათი ზემოქმედებისგან, სამწუხაროდ, ამ ეტაპზე არ არსებობს.
ამიტომ, თუ ჯირკვლის ფუნქცია შენარჩუნებულია, არ ვიწყებთ პრეპარატებით მკურნალობას და ვადგენთ ჰორმონების დონის პერიოდული მონიტორინგის გეგმას.
აუცილებელია კვანძოვანი წარმონაქმნების არსებობისას მათზე დაკვირვება და საჭიროების შემთხვევაში ასპირაციული ბიოფსიის ჩატარებაც.
თანხვედრა სხვა აუტოიმუნურ დაავადებებთან
სხვადასხვა ორგანოთა აუტოიმუნური დაავადებები ხშირად თანხვდება ხოლმე ერთმანეთს, რაც აუტოიმუნური პროცესებისაკენ ორგანიზმის ზოგადი გენეტიკური მიდრეკილებით და/ან საერთო მაპროვოცირებელი გარემო ფაქტორებით შეიძლება აიხსნას.
ასე, მაგალითად, ჰაშიმოტოს თირეოიდიტის პარალელურად შეიძლება განვითარდეს:
- აუტოიმუნური გასტრიტი – თირეოიდიტის პარალელურად გასტრიტის არსებობა საკმაოდ ხშირია, რადგან ჩამოყალიბების პროცესში ფარისებრი ჯირკვალი და კუჭ-ნაწლავის სისტემა ერთი სტრუქტურიდან წარმოიქმნება და ბევრ საერთოს იზიარებს აგებულებაში, ამიტომ ერთი ორგანოს უჯრედების მიმართ წარმოქმნილი ანტისხეულები ხშირად მეორესაც აზიანებს.
- ალოპეცია – რაც თმის ფოლიკულების აუტოიმუნურ დაზიანებას და თმის შეუქცევად ცვენას გულისხმობს.
- ვიტილიგო – კანის აუტოიმუნური დაავადება, რაც კანის პიგმენტის გაქრობას და უფერული ლაქების გაჩენას იწვევს.
- რევმატოიდული ართრიტი – ქრონიკული აუტოიმუნური დარღვევაა, უპირატესად სახსრების დაზიანებით მიმდინარეობს, თუმცა ხშირად ზარალდება სხვა ორგანოებიც.
- ასევე: ცელიაკია, ტიპი 1 დიაბეტი, ადისონის დაავადება და სხვა.
ჰაშიმოტოს თირეოიდიტი და ორსულობა
სავარაუდოდ, სწორედ თანმხლები აუტოიმუნური პროცესები (რეპროდუქციული ორგანოების მიმართ) არის უშუალო მიზეზი იმის, რომ ჰაშიმოტოს თირეოდიტის ფონზე გაზრდილია ადრეულ ვადებზე ორსულობის შეწყვეტის რისკები. თუმცა, ასეთ შემთხვევებში მომდევნო ორსულობები, როგორც წესი, ნორმალურად მიმდინარეობს ხოლმე.
თავად ქრონიკული აუტოიმუნური თირეოიდიტი შეიძლება გახდეს ორსულობის დადგომის ხელის შემშლელი ფაქტორი იმ შემთხვევაში, თუ ჰორმონული მაჩვენებლები არ არის მოწესრიგებული. ამიტომ ამ დიაგნოზის მქონე ქალებმა ორსულობის დაგეგმვის ეტაპი ყურადღებით უნდა გაიარონ ენდოკრინოლოგის მეთვალყურეობის ქვეშ.
Author: Elga Giorgadze (MD of Endocrinology)
